PENTSIO SISTEMA PUBLIKO, MISTO ETA PROPIO BATEN PREMIA
Azken boladan, pentsiodunen mobilizazioak areagotzen ari dira, Bilbon 35.000 manifestari elkarretaratzeraino. Pentsioak, bosgarren urtez jarraian, %0,25a bakarrik igo dira, une berean, inflazioa handiagoa izan delarik. Hori dela eta, erosmen-botere galeraren ondorioak jasaten hasiak dira. Egoera ez litzateke hobetu behar hurrengo urteetan zeren, iragarpenen arabera, pentsioek %0,25a igotzen jarraitu beharko lukete 2022a arte. Baldintza kaskar horietan ere, pentsio sistema publikoaren jasangarritasuna ez dago bermatua. Izan ere, Erreserba Funtsa habiadura handian usten ari da, 2011 eta 2017 bitartean, 66.815 milioitik 8.095 milioira igaro baita, esan nahi baita hilabete-sari bat baino ez duela bermatzen. Pentsio sistema publikoaren jasangarritasun-ezak hiru arrazoi nagusi dauzka. Batetik, biztanleria modu bizkorrean zahartzen ari da, alde batetik, bizi itxaropena luzatzen ari baita (2015ean, 83,38 urtekoa zen) eta goraka baitoa urtetik urtera, eta, beste aldetik, ugalkortasun tasa oso apala delako (2015ean, 1,32 haur emakume bakoitzekoa izanik). Egoera hori azken urteetan errepikatzen ari denez, eragin metagarri bat sortzen du. Horrek esan nahi du belaunaldi berriak aurrekoak baino urriagoak direla eta, horren ondorioz, geroz eta jubilatu gehiago izango direla geroz eta aktibo gutxiagorentzako. Bestetik, langabezi tasa oso maila garaian kokatzen da, %16,4a izanik 2017, 2013an %27ra iritsi ostean. Horrekin batera, enplegu-tasa, alegia 16 eta 65 arte bitartean lan egiten dutenen proportzioa, maila apalean kokatzen da. Hori dela eta, pertsona gutxiagok kotizatzen dute. Azkenik, lan merkatuaren ezegonkortasun-tasa oso garaia da, 2016ean, %16,1ean kokatzen baitzen, alegia ia Europar Batasunaren bikoitza (%14,2a). Horren erruz, nahiz eta herritarrek lana eduki, beren kotizazio oinarria oso baxua da. Egoera horretan aurkitzen gara, nahiz eta Zapatero eta Rajoy-ren gobernuek hainbat erreforma egin dituzten pentsio sistema publikoaren etorkizuna bermatze aldera. Erreforma horiek hiru ardatz eduki dituzte: 1) erretiroaren adin legala, pixkanaka, 65 urtetik 67 urtera pasatzea; 2) pentsio osoa kobratzeko kotizatu beharreko urte kopurua, apurka, 35 urtetik 38,5 urtera igarotzea; eta, 3) pentsioen balio-handitzea ez gehiago inflazioari lotzea, baizik eta gutxieneko %0,25eko gorakada bermatzea. Erreforma horiek ahalbidetu badute, epe motzean, pentsio sistema publikoaren galera saihestea, ez dute bere jasangarritasuna bermatzen epe ertain zein luzean. Testuinguru honetan, bi aukera politiko nagusitzen dira. Bata izango litzateke, Alderdi Popularrak eta, orokorki, eskuineko alderdiek nahiko luketena, hots, gutxiengo bat bermatuko lukeen pentsio sistema publiko batean alboan, pentsio pribatuak sustatzea, oinarrizko pentsioa osatze aldera. Rajoy-ren gobernuak berrikitan hartutako neurriak eta egindako adierazpenak bide horretatik doaz. Arazoa da, herritar guztiek ez daukatela pentsio funts pribatu batean kotizatzekoa aukerarik, ezberdintasunak sortuz pentsiodunen artean. Bestea litzateke, pentsio sistema publikoa sendotzea, bere diru-iturriak handituz eta ugarituz, kotizazio sozialetatik lortzen diren diru-sarrerak zergetatik datozenenik osatuz, Europako hainbat herrik egin duten bezala. Neurri horien artean, honakoak leudeke, jakinik batzuek lotura zuzena dutela pentsio sistema publikoarekin eta besteek zeharkako esteka. Lehen kasuan, Segurantza Sozialerako kotizazio sozialen tipoa igotzea, batez ere kotizazio patronalei dagokionez, eta Erreserba Funtsari dedikatutako diru-kopurua handitzea, zerga sistemaren...
Read More
